Propozycja wprowadzenie przedrostka dvo dla kompaktowego określania obecności dwóch różnych podstawników w cząsteczce związku organicznego
Wojciech Szczepankiewicz
Department of Organic Chemistry, Biochemistry and Biotechnology
Silesian University of Technology
Krzywoustego 4
44-100 Gliwice
Poland
Introduction
W pewnych sytuacjach nazewniczych pojawiają się niejednoznaczności ze ścisłym określeniem nazw związków, w których chcemy za pomocą jednego przedrostka określić dwa różne podstawniki podłączone do tej samej cząsteczki macierzystej. Naturalne wydaje się dodanie przedrostka di do wyrazu „podstawionego”. Jednakże taka praktyka rozszerza zakres stosowalności przedrostka di (i ewentualnie bis) na różne podstawniki w sposób niezgodny z założonym znaczeniem, gdyż przedrostki te określają jednakowe podstawniki. Tym niemniej praktyka ta jest stosowana stosunkowo często do kompaktowego określenia dwu różnych podstawników np. w pirolidynach [1,2] benzopiranach [3] laktonach [4], poliacetylenach [5] i w wielu innych przykładach.
Proposition
W celu zwiększenia kompaktowości i poprawienia komunikatywności zapisu, proponuję wprowadzić przedrostek dvo dla określenia sytuacji ogólnej, w której chcemy opisać dwa różne podstawniki za pomocą jednego przedrostka, ale bez konieczności określania ścisłego charakteru tych podstawników. W tym kontekście przedrostek ten jest nadrzędny w stosunku do przedrostka di oraz bis i zawiera ich definicje.
Przedrostek dvo jest charakterystyczny dla niektórych języków słowiańskich i oznacza podwojenie. Wydaje się on łatwy do wypowiedzenia, krótki i niezbyt odbiegający od przedrostka di, choć wystarczająco różny, aby oba przedrostki nie były mylone podczas słuchania wypowiedzi słownych.
Examples
W kontekście przytoczonej literatury należałoby mówić dvopodstawionych pirolidynach, dvopodstawionych benzopiranach itd. W sytuacji, gdy różne podstawniki należą do jednego szeregu homologicznego, albo należą do jednej klasy związków można zasadę uściślić i mówić np. o dvoalkilowanych benzenach (1-etylo-3-metylobenzen), albo dvoalkoksylowanych polieterach, itp. Przykłady można mnożyć.
Caution
Nie wydaje mi się konieczne rozszerzanie tego typu nazewnictwa na trzy i większą liczbę podstawników, że względu na wzrost liczby możliwych kombinacji nazewniczych, np: trzy różne podstawniki albo dwa jednakowe i jeden inny. Albo dla czterech podstawników: cztery różne, trzy jednakowe-jeden inny, albo po dwa jednakowe. Te sytuacje powinny być regulowane dotychczasowymi ustaleniami IUPAC.
Conclusion
Zastosowanie przedrostka dvo powoduje uściślenie tych sytuacji nomenklaturowych, które wymagają kompaktowego określania sytuacji, w której jest konieczne opisywanie wspólnego kontekstu nazewniczego dla dwu różnych podstawników w jednym związku chemicznym.
Literature
1. J. M. Schomaker, S. Bhattachrjee, J. Yan, B. Borthan, J. Am. Chem. Soc.,
3. S. A. Worlikar, T. Kesharwani, T. Yao, R. C. Larock, J. Org. Chem.,
4. S. A. M. T. Hussain, W. D. Ollis, C. Smith, J. F. Stoddart, J. Chem. Soc., Chem. Comm., 1974, 873-874.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz